Δήμος Μαλεβιζίου

Παρασκευή, 2 Δεκεμβρίου 2011

Με πρωτοβουλία του δημάρχου Μαλεβιζίου Κώστα Μαμουλάκη, ξεκινούν οι διαδικασίες ανάδειξης και αποκατάστασης ενός από τα σπουδαιότερα μνημεία της περιοχής του δήμου, του ενετικού φρουρίου του Παλαιοκάστρου, που τις τελευταίες δεκαετίες είχε εγκαταλειφτεί στο έλεος της φθοράς.

Η δημοτική αρχή Μαλεβιζίου, σε συνεννόηση με την αρμόδια 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, θα αναλάβει με ίδιες δαπάνες την εκπόνηση της σχετικής μελέτης, προκειμένου το μνημείο να ενταχθεί σε πρόγραμμα χρηματοδότησης και να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες συντήρησης, ανάδειξης και αποκατάστασής του. Παράλληλα με δαπάνη του δήμου θα πραγματοποιηθεί η τοπογράφιση του χώρου.

Ο δήμαρχος κ. Μαμουλάκης μαζί με αρχαιολόγους πραγματοποίησαν αυτοψία και φωτογράφιση στο φρούριο Παλαιοκάστρου, ώστε να δοθούν οι πρώτες κατευθύνσεις στους μελετητές. Ακολούθησε ενημερωτική συνάντηση με τη συμμετοχή της αρχαιολόγου της 13ης Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Ελ. Κανάκη, του αρχαιολόγου του δήμου κ. Γ. Τζωράκη, του προέδρου της Ροδιάς κ. Αντ. Σταματάκη, του προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Παλαιοκάστρου κ. Κ. Μαρκάκη και του αρχιτέκτονα του δήμου Π. Κρεβεζάκη, προκειμένου να προγραμματιστούν οι απαραίτητες ενέργειες που θα πραγματοποιηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα.

O κ. Μαμουλάκης σε δηλώσεις του υπογράμμισε την τεράστια πολιτιστική και ιστορική αξία του εν λόγω μνημείου και ευχαρίστησε την αρμόδια Εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων και την προϊσταμένη της κ. Βασιλική Συθιακάκη για την άμεση ανταπόκρισή της στο κάλεσμα του δήμου. Αναλυτικότερα ο κ. Μαμουλάκης τόνισε: «Η αποκατάσταση και ανάδειξη του ενετικού φρουρίου στο Παλιόκαστρο, που αποτελεί πάγιο αίτημα του Πολιτιστικού Συλλόγου και των κατοίκων της περιοχής, είναι η ελάχιστη δυνατή συμβολή μας απέναντι στο μεγάλο χρέος που έχουμε στην ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας. Η εγκατάλειψη ενός τόσο σημαντικού μνημείου στην περιοχή μας δε μπορούσε να γίνει αποδεκτή από τη δημοτική αρχή η οποία παρά τη δυσμενή οικονομική συγκυρία αναλαμβάνει το κόστος της σχετικής μελέτης ανάπλασης του Φρουρίου.

Στόχος μας είναι το φρούριο του Παλαιοκάστρου να αποκατασταθεί και να αποδοθεί ως επισκέψιμο μνημείο και χώρος πραγματοποίησης εκδηλώσεων κύρους, για τους κατοίκους αλλά και στους επισκέπτες της περιοχής του δήμου μας. Με την ανάδειξη ενός ακόμα σημαντικού μνημείου ενισχύουμε τις πολιτιστικές μας παρεμβάσεις στην περιοχή του δήμου. Αν και γνωρίζουμε επακριβώς την τεράστια ανάγκη που έχει ο Δήμος μας σε έργα υποδομής, δεν σκοπεύουμε να ακολουθήσουμε το λάθος μοντέλο της μονόπλευρης ανάπτυξης. Μαζί με τη καθημερινή μάχη για την εξασφάλιση των αναγκαίων υποδομών, ένας παράλληλος αγώνας δίνεται για την πραγματοποίηση πολιτιστικών δράσεων και έργων».

Υπενθυμίζουμε ότι ο δήμος Μαλεβιζίου έχει στο ενεργητικό του ήδη αρκετές δράσεις στον τομέα του πολιτισμού, με κυριότερες για την ώρα, την ίδρυση και λειτουργία του Μουσείου Μαλεβιζίου, την συμβολή στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Τυλίσου, καθώς και την ανάδειξη του σημαντικού ασύλητου μινωικού τάφου στον Κρουσώνα, ο οποίος αποκαλύφθηκε πρόσφατα. Σε καλό δρόμο βρίσκεται επίσης η δημιουργία της πινακοθήκης στην Τύλισο, όπου θα στεγαστούν τα έργα του Μπότη Θαλασσινού, αλλά και η μελέτη για την ανάδειξη της Μινωικής διαδρομής από τον Κρουσώνα προς το Ιδαίο Άντρο, σε συνεργασία με το Δήμο Ανωγείων. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία κήρυξης των οικισμών του Δήμου ως παραδοσιακών σε συνεργασία με το ΤΕΕ\ΤΑΚ. Την ίδια στιγμή ο δημος Μαλεβιζίου προωθεί μαζί με την αρμόδια εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων την ένταξη στο ΕΣΠΑ ενός εξαιρετικού βυζαντινού μνημείου στο Σάρχο, της Παναγίας της Κεράς, για το οποίο υπάρχει ήδη η σχετική μελέτη.

Το φρούριο του Παλαιοκάστρου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά μνημεία του νησιού.

Στη ίδια θέση προϋπήρχε παλαιότερο φρούριο που κτίστηκε από τον αρχιπειρατή Ενρίκο Πεσκατόρε, αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γενουάτες στις αρχές του 13ου αιώνα.

Τ0 Βενετικό φρούριο του Παλαιοκάστρου που χτίστηκε αργότερα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο των φρουριακών οχυρώσεων του Χάνδακα και ανοικοδομήθηκε όταν φάνηκε η αδυναμία του φρουρίου του Χάνδακα, να αποτρέψει αποτελεσματικά την διείσδυση των εχθρικών πλοίων στον παρακείμενο κόλπο των Φρασκιών.

Το φρούριο του Παλαιοκάστρου ξεκίνησε να χτίζεται το 1573, ολοκληρώθηκε το 1595 και βασίστηκε σε σχέδιο που εκπονήθηκε βάση οδηγιών του αρχιστράτηγου Latino Orsini. Το φρούριο έχει τριγωνική μορφή η οποία καθορίστηκε από το φυσικό ανάγλυφο της θέσης και η απότομη κλίση του βράχου αντιμετωπίστηκε με την υπερύψωση των τειχών που ήταν παράλληλα προς τη θάλασσα.

Η εντυπωσιακή και άριστα σωζόμενη σήμερα καμαρωτή είσοδος του φρουρίου διαμορφώθηκε στη νότια πλευρά του και είναι εν μέρει λαξεμένη στο φυσικό βράχο.

Όπως φαίνεται και στο χάρτη της έκθεσης που εκπόνησε αργότερα ο Fr. Basilikata προς τις Βενετικές αρχές, στο εσωτερικό του φρουρίου δημιουργήθηκαν τρεις ανισόπεδες πλατείες η «Επάνω», η «Μεσαία» και η «Χαμηλή πλατεία», προκειμένου να εξασφαλιστούν ευρύχωροι και επίπεδοι χώροι που θα κάλυπταν τις ανάγκες των αμυνομένων. Αναλυτικότερα, διαμορφώθηκαν στρατώνες, φρουραρχείο, εκκλησία, σκοπιές, αποθήκες όπλων και υδατοδεξαμενές.

Η τοιχοποιία του φρουρίου ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει με την επιμέλεια της στην κατασκευή των ισχυρών τοίχων και των άψογων λεπτομερειών. Στη ΒΑ γωνία σώζονται τα ανάγλυφα του φτερωτού λέοντα του Αγίου Μάρκου και των εμβλημάτων αξιωματούχων της εποχής.

Στην έκθεσή που προαναφέρθηκε ο Βενετός Fr. Basilikata αποκαλύπτει τη βασική στρατιωτική λειτουργία του φρουρίου: "η βολή των πυροβόλων του φτάνει μέχρι τον Αλμυρό, το ακρωτήρι της παραλίας του Γιόφυρο και διασταυρώνεται επίσης με την βολή των κανονιών της πόλης του Χάνδακα, παρόλο που είναι μακριά. Το φρούριο αυτό είναι ικανό, με μέτρια δράση, να αντεπεξέλθει σε κάθε ενδεχόμενη επίθεση και να προστατέψει αποτελεσματικά πλοία, που θα μετέφεραν βοήθεια, γιατί εκεί υπάρχει καλό αγκυροβόλιο». Από το χωρίο αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτή η τεράστια σημασία του φρουρίου Παλαιοκάστρου και ο καθοριστικός ρόλος που διαδραμάτισε κατά την υπερεικοσαετή πολιορκία του Χάνδακα από τους Οθωμανούς (1645-1669), η οποία καταγράφεται ως η πλέον μακρόχρονη πολιορκία στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία.

Στη παραλία του Παλαικάστρου σώζεται ακόμα σε άριστη κατάσταση μια ασβεστοκάμινος της ίδιας εποχής, γνωστή και αυτή από το σχέδιο του Basilicata, η οποία αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα τέτοιων κατασκευών σε ολόκληρη την Κρήτη.